Uggayam

Ugayyam ni Rafael Markus Bangit
ni Mark Angeles

Masdan ang mga kiling:
kumakandi-kandirit
sa sibulan ng palay,
pinong siyap ay awit.

Bunton ng mga ulap
ay nagbibigay-lilim
sa mga kabataang
bumababa sa payew.

Tila bunga ng bundok
ang hilera ng fale:
namugad sa dalislis
at langit ang haligi.

Umaamo sa lambing
ng himig ng saggeypo
ang ulang dumidilig
sa liblib ng kakkaju.

Masdan ang ilog Chico:
mutya ni Macli’ng Dulag;
sinaluyan ng dugo
ng ating mga pangat.

Nagngangangang babbaket,
nangangasong lallakay,
ipagpugot ng ulo
minanang matagu-an.

Isanggalang ang tribo
sa mga mandaragit.
May alay mang allasiw,
bodong ay ipagkait.

Katawan kong marupok
inarok man ng bala,
hindi mapatitimpi
ayyeng ng kaluluwa.

Sa larang ay itapis
hinabi kong ugayyam.
“Agbiag ti umili!”
ang ating salidummay!

Talababa:

ugayyam – balada; kiling – ibong naghuhudyat ng panahon ng pagtatanim; payew (pappayew o payaw) – hagdang palayan; fale – bahay; saggeypo – instrumentong pangmusika na hinihipan; kakkaju – kakahuyan; pangat – pinuno ng tribo; babbaket – mga matatandang kababaihan; lallaka y – mga matatandang kalalakihan; matagu-an – biyaya ng buhay; allasiw – handog; bodong – kasunduang pangkapayapaan; ayyeng – chant; Agbiag ti umili! – Mabuhay ang taumbayan! salidummay – awit Kalinga.



**Si Rafael Markus Bangit, isang pangat ng Kalinga, ay dating regional coordinator ng Cordillera Peoples Alliance - Elders Desk at ng Bodong Peoples Organization. Noong Hunyo 8, 2006, pinagbabaril siya sa San Isidro, Echague, Isabela ng pinaghihinalaang death squad ng militar.